Masal nedir? Masal türünün özellikleri nelerdir? Geçmişten günümüze ulaşan halk mahsulü ürünlerden biri olan masallarda genel olarak olağanüstü durumlar ve olaylar anlatılır. Edebiyat Çocuk‘un bugünkü yazısında masal konusu mercek altına aldık.
Bu yazıda ne okuyacaksınız?
Masal nedir? Özellikleri Nelerdir?
Tümüyle hayal gücünün ürünü olan masal, gerçek hayattaki olaylara birebir benzemez. Hatta pek çok masalın gerçekle ilişkisi çok azdır. Genel olarak düz yazı şeklinde yazılan masallar, düz yazı-şiir şeklinde de olabilir. Masal, okura hayali bir evren sunar ve bunun hayali olduğu konusunda da şüphe oluşturmaz. Anonim olan masallar, başta belli bir kişi tarafından söylenmiştir fakat sonraları anonimleşerek halkın malı haline gelmiştir. Hatta öyle ki kimi masallar, ülkelerin sınırlarını aşıp evrensel bir nitelik kazanır. Türk Dili Kurumu‘nun çevrimiçi sözlüğünde masal şu tanımla yer almaktadır:
“Genellikle halkın yarattığı, hayale dayanan, sözlü gelenekte yaşayan, çoğunlukla insanlar, hayvanlar ile cadı, cin, dev, peri vb. varlıkların başından geçen olağanüstü olayları anlatan edebî tür.”
Masallarda genel olarak ders verilir. İyi-kötü, doğru-yanlış ve adalet-haksızlık gibi konular işlenir ve okura bu kavram çiftlerinin olumlu olanları mesaj olarak verilir.
Masalların özellikleri
Masal nedir? Yer ve zaman kavramları belirsiz olan masallardaki mekanlar olağanüstü nitelikler taşır. Kahramanların olağanüstü niteliklere sahip olması bunu zorunlu kılar. Genel olarak -miş’li geçmiş zaman kipi kullanılır. Bunun dışında masalların şu özellikleri vardır:
- Masalları kısadır ve yoğundur.
- Masaldaki kişiler toplumun farklı tabakalarından seçilebilir.
- Bazı masallar hayvanlarla ilgilidir.
- Masallar genel olarak “Bir varmış, bir yokmuş” veya “evvel zaman içinde, kalbur saman içinde” vb. kalıp ifadeler ile başlar.
- Masallarda ulusal ve dinsel motifler bulunmaz.
- Masallar genel olarak eğiticidir.
- Evrensel esasları vardır.
- Olağanüstü olaylar öne çıkar.
Masalların Yapısı
Masallar, kendine has özelliklere ve plana sahiptir. Masallar beş bölümden oluşur:
- Döşeme: Başlangıç kısmıdır ve bir tekerleme vardır.
- Serim: Burada olay, kişi, zaman ve yerle alakalı ana öğeler ortaya konur. Kişiler tanıtılır, olayların niteliklerinden bahsedilir.
- Düğüm: Bu kısımda olaylar çıkmaza girer ve merak unsuru okurun dikkatine sunulur.
- Çözüm: Bu bölümde düğümdeki sorun çözülür.
- Dilek: Bu bölümde masal olumlu bir sonuca bağlanır.
