Atölye

Çocuk Edebiyatı Nedir? Çocuk Edebiyatının Sınırları nelerdir?

9,138

Son dönem içerisinde ismini sıkça duymaya başladığımız bir kavramdır çocuk edebiyatı. Gerek Türkiye’de gerekse dünyada yükselişe geçmiş en önemli edebiyat kollarından birisidir. Peki sıkça karşılaştığımız çocuk edebiyatı nedir?

Çocuk edebiyatı en temel anlamda içeriği çocuklara özel hazırlanmış edebi eserlerin tümüdür. Kaleme alınan eserin öncelikle konusu, dili, izlekleri, mekanları ve karakterleri çocuklara özel olarak planlanmıştır. Çocuk edebiyatındaki temel amaç çocuğun dilsel, bilişsel, duyuşsal ve sosyal yönlerden gelişimini sağlamaktır.

Çocuk edebiyatı nedir sorusunu ele alırken üzerinde durulması gereken iç kavram ise çocuktur. Çocuk kavramı hepimiz için sıradan bir kavram gibi görünüyor olabilir ancak teknik ve çocuk edebiyatı açısından çocuk kavramının ayrı bir yeri vardır. Türk Dil Kurumu’na göre çocuk, bebeklik çağı ile ergenlik çağı arasındaki gelişme döneminde bulunan insandır. Ergenlik çağının bilimsel tartışmaları ise yaş sınırı koyma açısından sorunludur. Ancak ortak ön kabul ile 0-16 yaş arası çocukluk dönemi olarak nitelenmektedir. Bu bağlamda çocuk edebiyatının temel veya hedef yaş grubunun sıfır ile on altı yaş arasını kapsadığını söyleyebiliriz.

Bu yazıda ne okuyacaksınız?

Çocuk edebiyatı nedir?

Çocuk edebiyatı nedir sorusuna karşılık olarak birçok akademik ve bilimsel çalışmalarda tanımlamalar yapılmıştır. Bu tanımlamalardan bazılarına göz atacak olursak;

Çocuk edebiyatı; çocukların büyüme ve gelişmelerine, hayal, duygu ve düşünce yeteneklerine ve zevklerine hitap eden, eğitilirken eğlenmelerine katkıda bulunan yazılı ve sözlü verimlerdir. (Yalçın ve Aytaş, 2002)
Çocuk edebiyatı önce edebiyattır. Edebiyat yönü ile edebiyatın içinde en incelikli yazarlık biçimidir. Her yaştan okurun ilgisini çekebilen, okunabilen, dili, anlatımı ve biçimi ile edebiyatın içinde yeni bir türdür” (Şirin,1994)
Çocuk edebiyatı; çocukluk çağında bulunan insanların hayal, duygu ve düşüncelerine yönelik sözlü ve yazılı eserlerin bütünüdür. (Oğuzkan, 2000)
Çocuk edebiyatı, gerek konu gerekse dil ve üslup bakımından yetişkin edebiyatından farklıdır. Daha çok eğitici ve ahlaki niteliklere sahip bu edebiyat türünün belki de en önemli yönü, çocuğa zevk vermesidir. (Birkan, 2005)

Çocuk edebiyatının genel tanımlamalarından anlaşılacağı üzere çocuk edebiyatında en öncelikli iki amaç çocuğun eğitilmesi ve eğlendirilmesidir. Birçok konuda temel bilgiler, disiplinler, kazanımlar, etik ve ahlak normları çocuk seviyesine indirilerek çocuk edebiyatı içerisinde eritilmelidir. Öte yandan anlatının çocuğun dikkatini çekecek, okumaya, dinlemeye veya izlemeye devam ettirecek akıcılıkta olması ve mizahi unsurları barındırması gerekmektedir.

Cemil Meriç’e göre ise çocuk edebiyatında herhangi bir sınır bulunmamaktadır. Çocuk edebiyatının mahiyeti ve sınırları özünde belirsizdir. Bunun nedeni çocuk kavramının toplumlara ve biyolojik unsurlara göre belirsiz bir kavram olmasıdır. Aynı yaş ve biyolojik evredeki çocukların, yetiştikleri ve içindeki bulundukları toplum ve kültürlere göre algı seviyeleri mutlaka değişiklik gösterecektir. Bu nedenden dolayı çocuk edebiyatının sınırları ve içeriği de farklı kültür ve toplumlara göre değişkenlik gösterecektir. (Meriç, 1986)

Çocuk edebiyatı türleri nelerdir?

Çocuk edebiyatı kendi içerisinde birçok tür barındırmaktadır. Masal gibi bazı türlerin çocuk edebiyatının içerisinde mi yoksa bağımsız bir tür olarak değerlendirilmesi gerektiği halen tartışma konusudur. Genel kabul görmüş başlıca çocuk edebiyatı türleri şöyledir.