İlk romanlar… İlk Türk romanları… Roman… Romancılık… İlk yazarlar… Tanzimat romanı… Servet-i Fünun romanı… Fecr-i Ati romanı… Milli Edebiyat romanı… Cumhuriyet romanı… Detaylar Edebiyat Çocuk‘ta…
Bu yazıda ne okuyacaksınız?
İlk romanlar… İlk Türk romanları
Türk edebiyatına roman, Tanzimat döneminde girmiştir. Tanzimat, yeni bir medeniyet anlayışının devletin resmi programı olduğu bir dönemin başlangıcıdır. Türk toplum ve kültür hayatının değişmesine paralel olarak yeni insan tipi olan bireyi söz konusu eden romanlar kaleme alınmıştır. Bu romanların acemice yazıldığını söylemek mümkündür, bunun nedeni, türün henüz yeni öğrenilmesidir. Tanzimat yazarları, Fransa edebiyatı yoluyla tanımış oldukları roman türünü hem kendi dillerinden hem de çevirilerle okumuşlardır. Şemsettin Sami, Namık Kemal, Samipaşazade Sezai, Recaizade Mahmut Ekrem, Nabizade Nazım bu romancılar arasındadır. Tanzimat’tan sonraki dönem olan Servet-i Fünun döneminde daha nitelikli ürünler kaleme alınmıştır. Artık yazarlar Batı’yı daha iyi tanımaktadır. Halit Ziya Uşaklıgil ile Mehmet Rauf bu romancılar arasındadır.
Yazarların roman çalışmaları…
Türk yazarlar, Batı’dan öğrendikleri bu yeni türü denemekle kalmamış, iyi örnekler de vermişlerdir. Servet-i Fünun dönemi, az önce de belirttiğimiz gibi kaliteli örneklerle doludur. Fecr-i Ati döneminin ünlü romancısı Cemil Süleyman da nitelikli bir romanla, Siyah Gözlerle varlık göstermiştir. Bu eser, dul bir kadının aşk duygusu etrafında neler yaşadığını göstermektedir. İlerleyen süreçte, özellikle Milli Edebiyat döneminde Halide Edip, Yakup Kadri, Refik Halit ve Peyami Safa nitelikli örnekler vermeye devam etmiştir.
Türk edebiyatında, romancılık, bu verimlerle birlikte varlık göstermeye devam etmiş, ilk romanların ardından çok daha iyi örnekler Cumhuriyet döneminde kaleme alınmıştır.
İlk dönemde yazılan romanların özellikleri
İlk Türk romanların birtakım özellikleri vardır:
- Olay kuruluşu çok basittir.
- Kahramanlar arasında tipler olduğu gibi karakterler de vardır.
- Zaman ve mekan kullanımı yüzeyseldir.
- Yazarlar, her ne kadar dillerini sadeleştirmek isteseler de Osmanlıca kelimelerden kurtulamamıştır.
Bütün bu özellikler bir arada düşünülürse yazılan ilk roman türündeki eserlerde belli bir kalite vardır. Bunda romancıların aldıkları eğitimin, okudukları eserlerin büyük bir payı bulunmaktadır. Bu yüzden her ne kadar eksikleri olsa da ilk Türk romanları, romancılığımızın gelişiminde oldukça önemli bir yere sahiptir.
