Tanzimat dönemi özellikleri… Yenileşme dönemi Türk edebiyatı… Batılılaşma dönemi Türk edebiyatı…. XIX. yüzyıl Türk edebiyatı… Tanzimat Fermanı… Detaylar Edebiyat Çocuk‘ta…
Tanzimat dönemi özellikleri
1839 yılında ilan edilen Tanzimat’tan sonra başlayan modernleşme girişimlerinin ardından 1856 yılında Islahat Fermanı’nın da yayımlanması ile Osmanlı Devleti, yönünü tam olarak Avrupa’ya çevirdiğini devlet nezdinde ilan etmiştir. Tanzimat dönemi Türk edebiyatı da Batının etkisi ile oluşmaya başlayan edebiyat döneminin ilk evresidir. Bu yüzden Tanzimat edebiyatı;
“Türk edebiyatının Batılılaşması yolunda atılan ilk ve en önemli adımdır. Bu adımla birlikte Türk yazarlar giderek Batılı türlerde eserler vermeye başlamıştır.”
Farklı gazetelerin yayımlanması, Batılı eserlerin Türkçeye tercüme edilmesi gibi ilklerin gerçekleştiği bu dönem, Tanzimat edebiyatının hazırlık sürecini teşkil eder. 1860 yılında Agâh Efendi’yle Şinasi’nin yayımladığı Tercüman-ı Ahval isimli gazeteyle Tanzimat dönemi Türk edebiyatı başlamıştır. Tanzimat edebiyatının asıl kurucularıysa Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa’dır.
Tanzimat edebiyatının genel özellikleri
Tanzimat edebiyatı, 1860 yılında yayımlanmaya başlanan Tercüman-ı Ahval gazetesiyle başlayan ve 1876 yılına dek süren bir süreçtir. Roman, öykü, deneme, makale, tenkit, gazete ve tiyatro vb. edebi türler Türk edebiyatına ilk defa bu dönemde dahil olmuştur. Sanatçılar Tanzimat döneminde, edebiyatı toplumu eğitmek için bir vasıta olarak görmüştür. Yazınsal yapıtlarda “hak, adalet, özgürlük vb.” kavramlardan ilk defa söz edilmiştir. Diğer özellikleri şöyle sıralayabiliriz:
- Yazını, toplumu eğitmek için araç olarak gören yazarların anlayışı “Sanat toplum içindir.” şeklindedir.
- Tanzimat döneminde şekil açısından divan edebiyatının nazım şekiller kullanılmış olsa da muhtevada değişiklikler olmuştur. Kısacası Tanzimat döneminde şekil eski, muhteva yenidir.
- Sanatçılar toplumu eğitmeyi amaçladıklarından sade bir dil kullanmak istemiştir ama bunda tam olarak başarılı olamamışlardır.
- Edebiyat açısından, pek çok sahada olduğu gibi, Fransızların tesiri görülmektedir.
- Verilen ürünler teknik bakımdan değerlendirildiği zaman çok zayıftır. Bunun sebebi de yapıtların birçoğunun taklit olmasıdır.
- Şiirde, genellikle aruz ölçüsü tercih edilmiştir. Hece ölçüsü de bazen kullanılmıştır.
- Şinasi’yle Ahmet Vefik Paşa “klasisizm”den; Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi ve Şemsettin Sami de romantizmden etkilenmiştir.
- Yazarlar ve şairler, şiirde şekil güzelliğini değil içeriği öne çıkarmıştır.
- Türk edebiyatında noktalama işaretleri ilk defa Tanzimat döneminde kullanılmıştır.
