Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar… Fuat Köprülü… Fuat Köprülü’nün muazzam eseri… Eski Türk edebiyatıyla halk edebiyatı alanında çalışan bilim adamlarının vazgeçilmez kaynağı… Edebiyat Çocuk‘ta bugün, Türk Edebiyatı üzerine farklı araştırmalar yapmış olan Fuat Köprülü’nün eseri var…
Bu yazıda ne okuyacaksınız?
Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar
Bazı kaynaklar vardır ki, hem bilim alemi hem de sanat dünyası için vazgeçilmez kaynaklar arasında yer alır. Türk Edebiyatı üzerine yazılmış, böyle çok nitelikli kaynaklar vardır. Özellikle, ilk olma unvanını elinde bulunduran kaynaklar, söz konusu disiplinin çerçevesini, bilimsel çalışmaların nasıl ve ne şekilde yapılacağını da belirler. Fuat Köprülü’nün Türk Edebiyatı’nda İlk Mutasavvıflar isimli eseri bu tür eserlerdendir. Mutasavvıf sözcüğünün tanımı kısaca şöyledir:
“Tasavvuf ile ilgilenen kişiler, dinin mistik boyutunu yaşayan insanlar, Allah yolunda herhangi bir dünyevi engele takılmadan ilerleyenler.”
Fuat Köprülü’nün kitabı da bu özelliklere sahip olan birkaç mutasavvıfı konu edinmiştir. İslam’ın Türkler tarafından, hakkıyla ve tam olarak tanınmasını sağlayan ilk mutasavvıflar söz konusu kitabın konusu olmuştur.
Kimdir bu mutasavvıflar?
Fuat Köprülü, herkesin adlarını çok iyi bildiği mutasavvıfları mercek altına almıştır. Bu isimleri şöylece sıralayabiliriz:
- Ahmet Yesevi
- Yunus Emre
Yazar, Ahmet Yesevi ile Yunus Emre’nin yaşamını titiz araştırmalara dayanarak anlattıktan sonra bu mutasavvıfların eserlerinden, sanat anlayışlarından, takipçilerinden de bahsetmiştir. Sadece bununla kalmamış, yanı zamanda Hoca Ahmet Yesevi ile Yunus Emre’yle ilgili, bugün de dilden dile dolaşan menkıbelere de yer vermiştir. Bu yönüyle eser çok önemli ve doyurucu bir kaynaktır.
Fuat Köprülü kimdir?
Fuat Köprülü, 4 Aralık 1890’da İstanbul’da doğmuştur. Yazar, Ayasofya Merkez Rüştiyesini bitirmesinin ardından Mercan İdadisi’ne girmiş, 1907’de mezun olmuştur. Ardından, Darülfünun Mekteb-i Hukuk’a kaydolmuş ama 3 sene sonra bu okuldan ayrılmıştır. 1910-1913 yıllarında Mercan, Kabataş İstanbul ve Galatasaray liselerinde Türkçe ve edebiyat öğretmenlikleri yapmıştır. 1913’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Edebiyatı tarihi profesörlüğüne atanmıştır. 1924’te Edebiyat Fakültesi’ne dekan olmuştur aynı sene Maarif Vekâleti müsteşarlığına getirilmiş, 12 Kasım 1924’te Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nü kurmuştur. 1928’de Türk Tarih Encümeni başkanlığına seçildi. 1933’te ordinaryüslüğe yükseltildi. 1935 seçimlerinde Kars milletvekili oldu. Köprülü, Cumhuriyet Halk Partisinden 21 Eylül 1945’te ihraç edildi. 7 Ocak 1946’da siyasî hayata giren Demokrat Parti’nin kurucuları arasında yer aldı. Parti iktidara gelince, 1950’de Dışişleri Bakanı oldu. 27 Mayıs İhtilâli’nin ardından 1960 yılı sonlarında tutuklanıp Yassıada’ya gönderildi. Dört ay süren tutukluluğu beraatla sonuçlandı. 18 Aralık 1961’de dava arkadaşlarıyla birlikte Yeni Demokrat Parti’yi kurdu ama parti beklenilen ilgiyi görmedi. Partinin amblemi ‘Kırat’ı, istek üzerine Adalet Partisine verdi. 15 Ekim 1965’te Ankara’da geçirdiği trafik kazasından sonra 28 Haziran 1966’da vefat etti. 1 Temmuz günü atalarının yattığı Köprülüler Türbesi’nde toprağa verildi.
