Mor Salkımlı Ev…. Halide Edip Adıvar… Halide Edip’in hatıraları, toplumsal ve politik yaşamı… Halide Edip’in yaşadığı şeyler nelerdir, hangi hadiselere tanık olmuştur? Edebiyat Çocuk, Mor Salkımlı Ev’i sizin için tanıtıyor…
Mor Salkımlı Ev
1882 senesinde, mor salkımları olan bir evde yaşama gözlerini açan Halide Edip’in hayatında, bu ev çok fazla önem arz eder. Çünkü yazar, zaman zaman bu eve dönmek durumunda kalmıştır. Bu ev babasına aittir, anılarının bulunduğu mekandır. Annesi Bedrifem Hanım, Halide Edip daha çok küçükken yaşama gözlerini yummuştur, bundan dolayı annesini çok fazla anımsamaz. Anneannesi (haminnesi) Nakiye Hanım, onun yaşamı için çok önemli bir figür haline gelmiştir. Sütninesi Hatice de onun çok sevdiği insanlardandır. Annesinin ilk evliliğinin neticesinde doğan Mahmure ablasını da çok fazla sevmektedir.
Yapıtta, babası Mehmet Edip Bey’den de çok fazla söz eder. Annesinin ölümünden dolayı babasına çok bağlı kalmıştır. Bir süre sonra babası başka birisiyle evlenmiştir, Halide Edip üvey annesiyle iyi ilişkiler kuramaz. Yazarı, babasının vermek istediği sert İngiliz terbiyesi çok sıkar ve bunaltır. Çocuk yuvasına verilmiştir, hastalandıklarında babası onu, mor salkımları olan eve yollamıştır. Burada içine kapanan yazar, teyzesine ait olan Afrika Seyahatnamesi’ni okumak suretiyle kitap okuma alışkanlığını kazanır. Halide, beş yaşında iken özel öğretmenlerden eğitim görmeye başlamıştır. Dayısı ve büyük babası öldüğünde Üsküdar’daki İbrahim Efendi konağına geçerler. Ahmet Ağa, onun Battal Gazi, Karagöz ve Ebu Müslim vb. yapıtlar ile tanıştırır. Bir müddet sonra teyzesi babası ile evlenmiştir. Bu hadise de onun çok eşlilikten iğrenmesini sağlamıştır. Yazar yeniden mor salkımlı eve taşınır.
Yazar, Üsküdar Amerikan Kız Koleji’ne verilmiştir. Bu okulda Rıza Tevfik’ten eğitim almıştır. Dine dair düşünmüş, Hristiyanlığı araştırmıştır. Matematik konusunda iyi durumda olmayan Halide’ye 1900 senesinde, fikir hayatına etki eden ünlü pozitivist matematikçi Salih Zeki Aktay tutulmuştur. Halide, 1901 senesinde öğretmeni ile evlenir. Bu evlilikten iki çocuk dünyaya gelir. II. Meşrutiyet ilan edildiğinde Tanin’de yazmaya devam eder, kadın haklarını savunduğu için tehditler alır. 31 Mart olayının ardından sakıncalılar listesine alınan yazar, Amerikan Kız Koleji’nde saklanmıştır. Daha sonra oğulları ile Mısır’a göçmüştür. Arkadaşı Isabel Fry’in daveti ile İngiltere’ye geçmiştir. 1909 yılında İstanbul’a dönmüştür, romanları Heyula ve Raik’in Annesi’ni yayımlamıştır. Bu esnada öğretmenlik de yapmıştır. Salih Zeki başka bir kadın ile hayatını birleştirmek istediğinde yazar dokuz senelik evliliğini bitirmiş, babasının evine geçmiştir. Türk Ocağında çalışmalarını sürdürmüş, Teali-i Nisvan Cemiyeti’ne dahil olmuştur.
Öğretmenlikten ayrılmış, Kız Mektepleri Umumi Müfettişi olmuştur. 1916 yılında Cemal Paşa’nın daveti ile danışman olarak Lübnan’a geçmiştir. 1917 senesinde Adnan Adıvar’la yaşamını birleştirmiştir. Bir müddet sonra da İstanbul’a dönmüştür.
